Hygeia Public Health 2016, 51(2): 187-193pl

Płeć a wybrane zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej

Agnieszka Woźniak, Agata Wawrzyniak, Anna Anyżewska, Magdalena Leonkiewicz

Katedra Żywienia Człowieka, SGGW w Warszawie

Streszczenie
Wprowadzenie. Dojrzewanie jest okresem, w którym kształtują się zachowania zdrowotne młodzieży utrzymujące się często przez całe życie.
Cel. Ocena wybranych zachowań zdrowotnych, w tym aktywności fizycznej i zwyczajów żywieniowych w grupie dziewcząt i chłopców uczęszczających do gimnazjum zależnie od płci.
Materiały i metody. Badanie przeprowadzono w latach 2012-2013 wśród polskich gimnazjalistów (n=370, 197 dziewcząt, 173 chłopców). Dane ogólne, dane antropometryczne oraz dane dotyczące aktywności fizycznej i zwyczajów żywieniowych zebrano za pomocą autorskiego kwestionariusza. Prawidłowość masy ciała oceniono z wykorzystaniem wskaźnika Cole´a.
Wyniki. Aż 30% dziewcząt i 38% chłopców cechowało się nadmierną masą ciała. Płeć miała wpływ na uczestnictwo w lekcji wychowania fizycznego (r_s=0,221; p<0,001), na które uczęszczało więcej chłopców niż dziewcząt (p<0,001). Największy odsetek młodzieży spożywał 4 posiłki dziennie (37%). Częstotliwość spożycia kolacji zależała od płci badanych osób (r_s=0,221; p<0,001); więcej chłopców (87%) niż dziewcząt (70%) spożywało codziennie ten posiłek (p<0,001). Natomiast drugie śniadania częściej spożywane były przez dziewczęta (p=0,001). Większość badanej młodzieży (75-76%) pojadało między posiłkami (warzywa i owoce, słodycze). Zainteresowanie informacjami podanymi na etykietach produktów spożywczych zależało od płci badanych osób (r_s=-0,107; p=0,041); więcej dziewcząt (67%) niż chłopców (57%) czytało takie informacje. Wykazano również istnienie zależności między płcią a spożyciem produktów o obniżonej zawartości tłuszczu (r_s=-0,165; p=0,001) oraz spożyciem produktów o obniżonej zawartości cukru (r_s=-0,131; p=0,012). Dziewczęta częściej niż chłopcy spożywały r_s produkty. Płeć badanych osób wywarła wpływ na samoocenę sposobu żywienia (r_s=0,173; p=0,001), a także chęć jego zmiany (r_s=-0,335; p<0,001). Swój sposób żywienia pozytywnie oceniło więcej chłopców (75%) niż dziewcząt (57%) (p=0,002); więcej dziewcząt (75%) niż chłopców (45%) chciało go zmienić (p<0,001).
Wnioski. Płeć miała wpływ na niektóre zachowania zdrowotne gimnazjalistów, tj. spożywanie produktów o obniżonej zawartości tłuszczu i cukru, uczestnictwo w zajęciach wychowania fizycznego oraz samoocenę sposobu żywienia. Zarówno u dziewcząt, jak i u chłopców zaobserwowano szereg nieprawidłowych zachowań żywieniowych mogących sprzyjać występowaniu nadwagi, czy otyłości, tj. pomijanie posiłków, pojadanie między nimi, spożywanie między posiłkami słodyczy.

Słowa kluczowe:  zachowania zdrowotne, zwyczaje żywieniowe, gimnazjaliści, masa ciała, płeć