Hygeia Public Health 2016, 51(2): 194-201pl

Postrzeganie przez uczniów środowiska społecznego i edukacyjnego gimnazjum w zależności od wyników jego całościowej zewnętrznej ewaluacji

Joanna Mazur ^1/, Agnieszka Małkowska-Szkutnik ^1,2/, Dorota Zawadzka ^1/

1/ Instytut Matki i Dziecka w Warszawie
2/ Wydział Pedagogiczny, Uniwersytet Warszawski

Streszczenie
Wprowadzenie. Wiele cech szkoły może pośrednio lub bezpośrednio wpływać na zdrowie nastolatków. Standardy edukacyjne powinny być analizowane wśród związanych ze szkołą czynników organizacyjnych uzupełniających analizę klimatu szkoły.
Cel. Przedstawienie zależności między postrzeganiem środowiska społecznego gimnazjum przez uczniów a jakością szkoły.
Materiały i metody. Badanie ankietowe "Zdrowie i Szkoła" przeprowadzono pod koniec roku szkolnego 2014/15 w 70 gimnazjach we wszystkich województwach (n=4085 uczniów). Zobiektywizowany indeks jakości szkoły uzyskano z bazy szkół, które przeszły resortową całościową ewaluację zewnętrzną. Szkoły podzielono na trzy kategorie, według stopnia wypełniania wymagań państwa. Ankietowani uczniowie oceniali: wsparcie ze strony rówieśników, tworzące spójną skalę z poczuciem przynależności do szkoły, wsparcie i motywację ze strony nauczycieli, tworzące spójną skalę z systemem ocen oraz postrzeganie swoich kompetencji jako ucznia. Oszacowano ogólne modele liniowe.
Wyniki. Średnio, badane gimnazja uzyskały 68,1% możliwych punktów, w tym odpowiednio: 48,4% w szkołach gorszych, 69,6% w przeciętnych i 82,1% w lepszych. Po skorygowaniu na wiek i płeć ankietowanych, jakość szkoły pozostaje czynnikiem silnie wpływającym na zmienność poczucia przynależności do szkoły i wsparcia ze strony rówieśników (p<0,001) oraz słabiej, ale istotnie na zmienność samooceny kompetencji (p=0,049). Jakość szkoły nie różnicuje opinii uczniów o nauczycielach. Pojawia się jednak istotna interakcja między jakością szkoły a wiekiem uczniów. W gorszych gimnazjach, już w młodszych klasach, uczniowie zaczynają bardziej krytycznie patrzeć na nauczycieli.
Wnioski. W badaniach nad potencjalnym wpływem czynników szkolnych na zdrowie i zachowania zdrowotne nastolatków wskazane jest uwzględnienie zarówno subiektywnej oceny, jak również charakterystyki szkoły, jako zmiennej kontekstowej.

Słowa kluczowe:  nierówności edukacyjne, zmienne kontekstowe, ogólny model liniowy, efekt interakcji, młodzież